Pomnik upamiętniający Litwinów

Pomnik poświęcony Litwinom w Miejscu Pamięci w Ponarach wzniesiono w 1992 r. z inicjatywy ówczesnego kierownika Miejsca Pamięci Algisa Karosasa. Pomnik stworzyli i wykonali Aloyzas Smilingis, Jonas Meškelevičius i Jonas Šimonėlis – rzeźbiarze klubu rzeźbiarskiego „Artzona”.

Na pomniku ku czci pomordowanych Litwinów umieszczono tablicę pamiątkową odlaną z metalu z napisem: „LITWINOM / ZAMORDOWANYM / PRZEZ OKUPANTÓW / 1941”.

Wiadomo, że w 1941 r. w Ponarach zamordowano komunistów albo pracowników administracji reżimu komunistycznego pochodzenia litewskiego (Liudas Adomauskas, Valerijonas Knyva, Andrius Bulota), jak również rodzinę obrońców litewskości w Małej Litwie Jagomastasów.

Do momentu postawienia pomnika żołnierzom Litewskiego Oddziału Lokalnego w 2004 r., przy tym obelisku w maju co roku zbierali się weterani tej, uformowanej wiosną 1941 r. litewskiej jednostki wojskowej, powołanej do walki z sowieckim i polskimi partyzantami.

Jak wynika z danych litewskich historyków, w latach okupacji nazistowskiej na terenie Litwy podczas bezpośrednich masowych mordów pozbawiono życia nie mniej 5000 Litwinów: mieszkańców wsi, spalonych w ramach wykonywania operacji karnych, rolników, niewykonujących zobowiązań wobec władz okupacyjnych, członków litewskich formacji policyjnych i wojskowych, którzy nie podporządkowali się rozkazom, zakładników inteligentów i in.