Tunel kolejowy w Ponarach

W 1857 r. Imperium Rosyjskie zaczęło prace budowy linii kolejowej Sankt Petersburg – Warszawa. Już w następnym roku kolej dotarła do terytorium Litwy należącej wówczas do Rosji. 1 stycznia 1859 r. rozpoczęła się budowa tunelu kolejowego w Ponarach. Długość ukończonego po upływie trzech lat tunelu przecinającego wzgórza wynosiła 427 m, wysokość – 6,4 m., szerokość – 8 m. 5 kwietnia 1943 r. tunel ten przeciął zestaw kolejowy składający się z 60 wagonów, który przywiózł do Ponar kilka tysięcy więźniów z „małych” gett Litwy Wschodniej (Święcian, Oszmiany, Soł).

5 kwietnia 1943 r. dla historii Holokaustu w Ponarach jest dniem wyjątkowym pod trzema względami: to jeden z trzech ustalonych dotąd przypadków, gdy ofiary do Ponar zostały przywiezione pociągami; to jedyny znany przypadek, gdy ludzie próbowali uciec en masse; mord na własne oczy widziało sporo mieszkańców Ponar, w tym polski pisarz Józef Mackiewicz. W 1945 r. o wydarzeniach tego dnia napisał on znany esej Ponary-baza.